İnsanlar, ne görmüşlerse gönüllerinden görmüşlerdir. Kimi, gönül macerasında sefa bulmuş, kimi cefa çekmiştir. Vefa bulanlar, parmakla gösterilecek kadar azdır. Onlar, dünyanın en mutlu, en bahtiyar insanlarıdır. Genelde herkes gönlünden şikâyet etmiştir. Meşhur şairlerimizden İhsan Raif Hanım da bunlardan biridir. O, dizeleri ile bu gönül derdini dile getirmiştir. "Bir cananım var gayet hıyanet, Yaramaz, hırçın etmez inayet, Kendi kendinden eder şikâyet, Bekleye dursun gönül vefayı" İhsan Raif Hanım´ın cananı, yaramaz, hırçın, gayet hıyanet biridir. Sevdiğine hiç inayet etmediği gibi, hep zulmetmektedir. Halbuki, gönül ondan vefa beklemektedir. Aralarındaki serüven kâh tatlı, kâh acıdır. Cananın, kendine has hareketleri, tavırları, düşünceleri, duyguları vardır. Görelim bakalım, bunlar nelerdir? "Eziyet etmek en büyük zevki, Muazzep görmek neş´esi, şevki, Şeytanlıkta hiç bulunmaz fevki, Meşke başladı gönül cefayı" Elbet, cananın nazı, işvesi vardır. Eziyet etmekten zevk almak ise, o başka bir duygudur. Gönül verenini, bir maşukun muazzep görmek istemesi oldukça üzücü bir haldir. Fakat, şair onu da yumuşatarak-şeytanlıkta- nazda, işvede daha üstünü bulunamayacağını söyleyerek cananı takdir eder. Ama, kendisinin aşk, sevgi yerine "Cefayı meşke başladığını" da belirtmekten geri kalmaz. Gönül alışverişi, elbette biteviye değildir. Arada acı, tatlı garnitürler olması da muhtemeldir. Şairin çektiği de zaten bunlardır. Bütün mesele, bunlar arasında yine de sevmek, sevilmektir. "Sevdirebilmek hayli emektir, Gücendim, git! der, gel sev demektir, Merakı üzüp, lütfeylemektir, Onsuz bulamaz gönül sefayı" Sevmek, sevilmek elbette büyük emek isteyen bir olgudur. Cananın, "Gücendim, git!" demesi, ne tatlı nazdır? Çünkü, onun karşılığı, "Gel, sev" demektir. Merakı, üzüp lütfeylemek demek, "Bu gönül macerasına renk katmak" tır. Şair, bir mısra ile hayatının kiminle kaim olduğunu ne güzel anlatıyor? -Onsuz bulamaz gönül sefayı!.. Bu itiraf bile, yukardan beri sayılanlara, ortaya dökülenlere, çekilenlere değmez mi?