İstanbul Sanayi Odası (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" sonuçlarına göre, listeye Sivas’tan sadece Divriği’de metal cevherleri madenciliği üzerine faaliyet gösteren Erdemir Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi girebildi.
Yüksel MENEKŞE
İstanbul Sanayi Odası (İSO) İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, basın toplantısı düzenleyerek İSO'nun ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Araştırmaya göre, TÜPRAŞ üretimden satışlarda 136,8 milyar lirayla listede ilk sırayı alırken, Ford Otomotiv 67,3 milyar lirayla yine ikinci sırada yer aldı. Bu yıl üçüncü sırada yer alan sanayi kuruluşu değişti. Geçen yıl Oyak-Renault'nun yer aldığı üçüncü basamağa 55,2 milyar liralık üretimden satışla üç sıra birden yükselen "Star Rafineri" yükseldi. Star Rafineri'yi 46,2 milyar liralık üretimden satışla "Toyota Otomotiv" takip ederken, beşinci basamakta 38,7 milyar lirayla geçen yıl listenin 10. sırasında yer alan "İskenderun Demir ve Çelik" yer aldı. Altıncı sıradaki şirket isminin açıklanmasını istemezken, "Ereğli Demir ve Çelik" 36,8 milyar lirayla 7'nci, "Arçelik" 35,8 milyar lirayla 8'inci, Oyak-Renault 34,4 milyar lirayla 9'uncu, Tofaş 26,6 milyar lirayla 10'uncu oldu. Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları 2021’de bir önceki yıla göre yüzde 73,8 artarak 2,05 trilyon liraya ulaştı. Artışın yüksek olmasında, ihracattaki güçlü büyüme ile döviz kurları ve enflasyondaki hareketlenme etkili oldu. 2021 tüketici enflasyonundan arındırıldığında üretimden satışların reel olarak önceki yıla göre yüzde 27,7 ile oldukça yüksek bir artış sergilediği dikkatlerden kaçmadı. İSO 500'ün ihracatı 2021'de yüzde 33,9'luk artışla 85,8 milyar dolara ulaştı. Şirketler, Türkiye ihracatının yüzde 38,1'ini, sanayi ihracatının ise yüzde 39,4'ünü gerçekleştirdi.
En büyük 500 sanayi şirketinin faaliyet karı geçen yıl yüzde 139 artarak 342 milyar liraya, faiz, amortisman ve vergi öncesi karı yüzde 120'ye yakın yükselişle 405 milyar liraya, FAVÖK karlılığı 3,6 puan artışla yüzde 17,5'e çıktı. Vergi öncesi kar ve zarar toplamı ise yüzde 137 artarak 219 milyar liraya yükseldi. Bu gelişme, satış karlılığını 2,5 puan artışla yüzde 9,5'e taşıdı. Geçen yıl öz kaynaklar 624 milyar liraya yükselerek yüzde 53 artarken, toplam borçlar yüzde 71 yükselişle 1,5 trilyon liraya çıktı. Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu içerisinde 2021'de 405 şirket kar etti. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar elde eden firma sayısı ise 489 oldu. Geçen yıl yaratılan katma değer içerisinde en yüksek payı yüzde 33,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler almaya devam ederken, bu rakamın son 3 yılda yüzde 40'larda düşmesi olumlu bir gelişme olarak öne çıktı. Orta-düşük ve orta-yüksek teknolojilerin payı yüzde 60'lara yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise yüzde 6,4'ten yüzde 6,1'e geriledi. Bu veri, sanayinin yüksek teknolojiye geçiş ihtiyacının sürdüğünü gösterdi.
İSO 500'ün üzerindeki devreden KDV yükü yüzde 91 artışla 24 milyar liraya yaklaştı. En büyük 500'ün istihdamı 2021'de yüzde 5,6 artarak 757 bin 24 kişiye yükseldi. Ödenen maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 33 civarında gerçekleşti. Bu şirketler içerisindeki yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 1 adet azalarak 109'a indi.
Geçen yıla ilişkin araştırmada sanayinin Anadolu lehine geliştiği görüldü. 500 büyük şirket arasında başı 158 firma ile İstanbul Sanayi Odası çekerken, İSO'yu, 41 kuruluşla Kocaeli Sanayi Odası ve 40 şirketle Ege Bölgesi Sanayi Odası izledi. Ankara Sanayi Odası ve Gaziantep Sanayi Odası'ndan 33'er kuruluş listeye girerken, Kayseri Sanayi Odası'ndan 18, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'ndan 16 şirket araştırmada kendine yer buldu. Üretimden satışlara göre en yüksek paya sahip olan sektör yüzde 26,4 ile "ana metaller ve makine imalatı sanayi" olurken, ikinci sırada yüzde 19,9 ile "kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk ürünleri", üçüncü sırada da yüzde 15,4 ile "kara, deniz taşıtları ve yan sanayi" yer aldı. 2021 İSO ilk 500 listesine ilimizden ise sadece Erdemir Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi girebildi. 2020 yılında 1 milyar 505 milyon 822 bin lira üretimden satış ile 180’inci sırada yer alan şirket, 2021’de 3 milyar 143 milyon 805 bin lira üretimden satış miktarı ile 141’inci sıraya yerleşti.
ERDEMİR MADEN
Öte yandan Türkiye’nin önde gelen demir cevheri peletleme tesisine sahip Erdemir Maden, kuruluşunun 84’üncü yılını kutluyor. Türkiye’nin demir cevheri üretiminin yüzde 38’ini karşılayan şirket, OYAK Maden Metalürji Şirketlerinin yerli ham madde ihtiyacının merkezi olmayı sürdürüyor. Türkiye’nin demir cevheri ihtiyacının yüzde 13’ünü ve pelet ihtiyacının tamamını karşılayan Erdemir Maden, 19 Mayıs 1938’de başladığı yolculuğuna devam ediyor. Yapılan açıklamaya göre, şirketin Türkiye genelinde 9 demir, 1 manganez, 1 kömür ve 2 kil sahası olmak üzere toplam 13 adet ruhsat sahası bulunuyor. Yeni maden sahalarının açılması ve rezerv artırma çalışmalarını sürdüren şirket halen Türkiye’de demir cevheri üretiminin yüzde 38’ini karşılıyor. Şirketin yıllık pelet üretim kapasitesi bir buçuk milyon tonu buluyor. 2006’dan bu yana iyileştirme ve modernizasyon yatırımlarına paralel olarak çevre yatırımlarına da ağırlık veren şirket, toz tutma ve gaz arıtma, evsel atık arıtma, artık depolama barajı, çevre düzenleme ve ağaçlandırma yatırımlarını tamamladı.
Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli ilçesi sınırları dahilindeki Alacaağzı Kömür İşletmesini 2019 yılında devreye alan şirketin taşkömürü ve kuvars kumu madenleri bulunuyor. 2019 yılında ruhsat alanındaki taşkömürü rezervlerine yönelik yapılan derin sondajlar ile etüt, proje ve fizibilite çalışmaları tamamlanarak 2020 yılında yatırım programı kapsamında hazırlık çalışmalarına başlandı. Ruhsat sahasındaki kuvars kumu madenine yönelik rezerv geliştirme ve kalite belirleme projesi kapsamında 2022 yılında 73 adet sondaj yapılması planlanıyor.
Şirket, kurulduğu günden bu yana bölgesindeki amatör sporculara ve amatör spor kulüplerine maddi ve manevi destek sağlıyor. Bu kapsamda kişisel ekipmanlar, faaliyet gösterdikleri sportif ekipmanlar, kullandıkları binalar başta olmak üzere her alanda sporun ve sporcunun yanında olmaya devam ediyor.
Tesislerinin bulunduğu Sivas Divriği ve Malatya Hekimhan bölgelerinde topluma katkı faaliyetlerine devam eden Erdemir Maden, bu yıl UNESCO miras listesinde de yer alan Ulucami Mahallesi sınırları içerisindeki Cam Seyir Terası ve Mesire alanı yapımı projesinin destekçisi konumunda bulunuyor. Bölge turizmine ve ekonomisine katkı kapsamında Sivas Valiliği ve Divriği Kaymakamlığı ile ortak olarak yürütülen proje, açıldığı günden bu yana 51 bin 200 kişi tarafından ziyaret edildi.
Şirket, 2021 yılı Ağustos ayında açılan seyir terasının yanı sıra bölgeye ‘hatıra’ olarak dikilen ‘Cevher Çınarı’nın da destekçisi oldu. 2,5 metre yüksekliğinde, 1,90 metre genişliğinde ve 20 milimetre kalınlığındaki 'Cevher Çınarı' heykelinin yapımında ham madde olarak Erdemir Maden tarafından üretilen çelik ve çeliğin ham maddesi olan cevher kullanıldı. Heykelin tasarımında, Anadolu medeniyetlerinin önemli sembollerinden ‘Çift Başlı Kartal’, ‘Hayat Ağacı’ ve ‘Çınar Ağacı’ yer alıyor.
