DEMET KARAKUŞ
Sivas’ta Cami-i Kebir Mahallesi'nde yer alan Sarıhatipzade ailesine ait mezarlıktaki üzerinde spiral formlu işlemenin bulunduğu taş, görenlerin ilgisini çekiyor. Her gün önünden geçen yüzlerce kişinin dikkatini çeken taş, merak konusu haline geldi.
Uzman Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş, bu sıra dışı sembolün anlamı hakkında açıklamalarda bulundu. Budaktaş, kadim bir geçmişi olan spiral bir diğer adıyla çarkıfelek (fırıldak) sembolünün dünyanın ve evrenin devinimini, kaderi, sonsuzluğu ve ölümsüzlüğü simgelediğini söyledi.
Uzman Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş, çarkıfelek formunun tamamen kozmolojik anlamlar içeren bir yapıya sahip olduğunu söyleyerek, “Sarı Hatip zadeler Sivas’ın manevi hayatında önemli yeri olan bir aile. İçerisinde Es-Seyyid Numan Efendi ve aile efradına mezarlarının bulunduğu bir alan. Sarı Hatipzade ailesi yaklaşık 900 boyunca Sivas’ta yaşamış ve tarihi Ulu Cami’nin hem hatipliğini hem de mütevelliliğini yapmış bir aile. Burada hazire alanın içerisinde hazire alanını çevreleyen duvarın içerisine ilintilenmiş spiral bir formun yer aldığı taşı görmekteyiz. Taşın üzerinde yer alan spiral formu aslında, çarkıfelek olarak bildiğimiz ve kadim bir geçmişi olan figür olan formun farklı bir uyarlanışıdır. Spiral formu ya da çarkıfelek formu tamamen kozmolojik anlamlar içeren bir yapıya sahip. Çarkıfelek formu bir merkez ya da evren etrafında şekillenen bir döngüyü devinimi anlatan bir sembole sahiptir. Burada bir merkezin etrafında evrene açılan yönleri, yaşam biçimlerini ya da formları takip etmek mümkün. Çeşitli anlamlar içermekle birlikte özellikle bu figürün bulunduğu alanın yorumlanması ve değerlendirilmesi gerekiyor. Mevcut veriler ışığında bu çarkıfelek ya spiral formunun hazire alan içerisinde mezarlık alan içerisinde olduğunu görüyoruz” dedi.
“Sonsuz hayatla ilişkilendirilebilir”
Çarkıfelek bir diğer adıyla spiral formun sonsuz yaşamla ilişkilendirilebileceğine değinen Budaktaş, “Burada yaşam, ölüm, ölümden sonraki yaşamla ilgili bir takım sonuçlara varmak mümkün gözüküyor. Klasik İslam anlayışında aslında bilindiği üzere insanlar bedenen yaratılmadan önce insanların ruhları yaratılıyor ve Allah insanlara kendi ruhundan üflüyor. İnsanlar yeryüzüne indikten sonra ilk insan Hazreti Adem ile birlikte yeryüzünde bedene kavuştuktan ve yeryüzünde bir yaşam sürmeye başladıktan sonra ömürlerini tamamlıyorlar. Öldükten sonra gerçek hayat yani sonsuz hayat başlıyor. Bu spiral ya da çarkıfelek formu da yine bunla ilişkilendirilebilir. Çünkü formda da takip edileceği üzere spiral formun sahip olduğu giriş ve çıkış noktası var. Burada da şu anlam çıkarmak mümkün gözüküyor. İnsanlar ruh olarak yaratıldıktan sonra geçici dünyaya geliyorlar, kendilerine biçilen bir ömür bir yaşam var. Bu yaşamı tamamladıktan sonra ruhlar alemine İslam inancındaki ölümden sonraki yaşama geçiyorlar. Bu sembolü de bu durumu ifade eden bir form olarak değerlendirebiliriz” şeklinde konuştu.
