Arife Defne ARSLAN
Sivas Belediyesi tarafından tarihi kale alanında yürütülen “Kale Evleri Projesi” eleştiri oklarının hedefi olmaya devam ediyor. Sivas’ın geleneksel mimari dokusuna uymadığı ifade edilen projenin büyük bir fiyasko olduğu yorumları yapılıyor.
TURGUT CANSEVER ŞEHRİN DOKUSUNU KORUMAK İSTEDİ
Sivas Kale Evleri Projesinin temelleri 1996 yılında Osman Seçilmiş’in Belediye Başkanlığı döneminde atılıyor. Türkiye’nin önemli mimarlarından Turgut Cansever Sivas’a davet edilerek proje şekillendiriliyor. Hazırlanan proje, Kaleardı Mahallesi'nde bulunan tarihi Sivas evlerine ait örneklerin ve Osmanlı şehir dokusunun korunmasına yönelik özgün bir nitelik taşıyor. Turgut Cansever'in hazırlamış olduğu projenin ana fikri, kültürel mirası mevcutta kalan örnekleriyle birlikte muhafaza etmek ve Osmanlı mahalle dokusuna uyumlu yeni yapılarla özgün bir konsept geliştirmekti.
Cansever projeyi, atalarımızın miras niteliğinde bırakmış olduğu mahalle dokusunu tarihsel bağlarından koparmadan ve çağdaş mimariyi de yok saymadan birbirini tekrarlayan biçimsel formlar yerine kendine özgü yorumlarıyla ele alıyor. 1997 yılında Sivas Belediyesi tarafından hazırlatılan proje, resmiyet kazanmasıyla birlikte yaklaşık 20 yıl boyunca birçok sebepten ötürü uygulamaya geçirilemiyor. 2017 yılında ise başından beri projenin içerisinde yer alan Turgut Cansever’in kızı Emine Öğün ve Mehmet Öğün tarafından ilk projenin ana fikrine sadık kalınması şartıyla proje üzerinde revizyon işlemi gerçekleştiriliyor.
2019’DA İLK ÇALIŞMALAR BAŞLADI
2019’da fiilen başlayan proje gecikmeli de olsa devam ediyor. Her ne kadar projenin birkaç yıl içerisinde bitirileceği söylense de belediye tarafından yapılan ihalelere katılım olmaması sebebiyle ihaleler tekrar edilmek zorunda kalındı. İhale sürecinin uzaması ve çalışmaların geç başlaması nedeniyle proje de yavaş adımlarla devam ediyor. Ayrıca alanın arkeolojik sit alanı içerisinde olması sebebiyle bir yandan da arkeolojik kazılar devam ediyor. Büyük bir titizlikle sürdürülen arkeolojik çalışmalar hem bölgenin tarihi verilerini ortaya çıkartıyor hem de projede olası bir olumsuzluğun önüne geçiyor.
SİVAS’IN MİMARİ DOKUSUNA UYGUN MU?
Her fırsatta projenin Sivas’ın geleneksel mimari dokusunu canlandıracağı ifade edilse de projedeki mimari uygulamalar uzmanlardan eleştiri üzerine eleştiri alıyor. Uzmanlar Turgut Cansever tarafından hazırlanan ilk kentsel tasarım projesinde; projenin çıkış noktasının, geleneksel dokunun bozulmadan koruma altına alınması ve kalan son Osmanlı mimarisini yansıtan sivil mimari örneklerin yok olmadan gelecek nesillere ulaştırılabilmesi olduğunu belirtiyor. Ancak Sivas Kalesi’nde inşası devam eden mimari yapıların malzeme ve teknik anlamda Sivas’ın geleneksel mimarisine aykırı olduğu ifade ediliyor. Geleneksel Sivas evlerinin taş temel üzerine oturtulup kesme taş örgü üzeri ahşap çatkının kurulması ve kerpiç dolgu ile aralarının doldurulması şeklinde olduğu kaydedilirken şu anda kale bölgesine yapılan konak tarzı yapılar “bağdadi” teknikle inşa ediliyor. Uzmanlar uygulanan tekniğin Sivas’ın geleneksel mimarisine uygun olmadığı görüşünde. Uzmanlar kale bölgesinde bulunan ve restorasyonu yapılan özgün sivil mimari örneklerinde uygulanan inşa tekniğinin yeni yapılan yapılarda uygulanmadığını kaydederken ayrıca bölgede yeni yapılan binaların da şehir siluetine gölge düşürdüğü ifade ediyor.
AYNI PROJE 2011’DE BODRUM’DA YAPILMIŞ
Yine proje kapsamında yapımı devam eden taş binaların da Sivas’ın geleneksel mimarisine uymadığı ifade ediliyor. Uzmanlar, “Sivas’ın taş binalarının mimari üslubunu Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait eserlerde görüyoruz. Ancak Kale bölgesine inşa edilen taş binalar malzeme olarak Sivas dokusuna uygun olsa da teknik olarak kesinlikle Sivas dokusuna uygun değil. Bu teknik daha çok Akdeniz mimarisinden esinlenerek ortaya konulmuş bir çalışmadır. Tabi biz burada eski ve yeni anlayışın harmanlanmasına, ortaya modern bir şey konmasına karşı değiliz. Ancak projeyi Sivas’ın geleneksel mimari dokusu diye lanse ederseniz komik bir duruma düşersiniz” şeklinde yorumda bulunuyor. Öte yandan projeyi hayata geçiren mimar Emine Öğün’ün ise özellikle Muğla-Bodrum bölgesinde yaptığı bir projenin hemen hemen aynısını Sivas’a da uyguladığı belirtildi. Bodrum’da 2011’de yapılan proje ile Sivas’ta yapılan projenin malzeme ve teknik anlamda neredeyse birebir aynı olması ise Kale Projesinin özgün olmadığını gösteriyor. Turgut Cansever tarafından geleneksel dokunun bozulmadan koruma altına alınması fikriyle ortaya koyduğu projenin ilkelerine ihanet edildiği belirtilirken Sivas’a ait olmayan bir inşa fikrinin geleneksel doku diye dillendirilmesi ve ifade edilmesi ise sert bir dille eleştiriliyor.
Editor : Yunus BUDAKTAŞ
