Yüksel MENEKŞE
Sultan II. Abdülhamid Han dönemi, Osmanlı tarihinin en sıkıntılı ve tartışmalı sürecidir. II. Abdulhamid Han tahta çıktığında, devlet askeri ve ekonomik olarak en zor kıskacın altındadır. Osmanlı’nın geniş coğrafyası, Batıda balkanlar, doğuda Rus tasallutu altında kalmış, toprak kayıplarının giderek arttığı savaşların sürdüğü bir darboğaza sürüklenmişti. Abdülhamid Han hüküm sürdüğü 1876-1909 yılları arasında devleti ayakta tutmak, ekonomik olarak nefes aldırabilmek ve bütün bunlarla birlikte teknolojik ve bilimsel anlamda ilerlemeye başlayan Avrupa’dan geri kalmamak yoğun çalışmalar sürdürülmüştür.
İşte böyle bir dönemde kadim bir şehir olan Sivas’ta, Abdülhamid Han döneminin eğitimden tarıma ve bayındırlık hizmetlerine kadar birçok alanda hizmet ve yatırımlardan ziyadesiyle yararlanan bir şehir olmuştur.
Sivas’a Sultan II. Abdülhamid döneminde eğitim açısından dönemin önemli okullarının açıldığı görülmektedir. Bunlar her biri sanat değeri taşıyan tarihi ve görkemli binalarıyla Dar’ül Muallim Mektebi (Öğretmen Okulu- Bugünkü Selçuk Anadolu Lisesi), Sivas Sultanisi (Sivas Mülki ve İdadi Mektebi- Sivas Lisesi- Kongre binası), Sanayi Mektebi (Arkeoloji Müzesi ve Yarı açık Cezaevi binaları), Zıraat Mektebi ( Hara), Askeri Rüşdiye, Kız Muallim Mektebi gibi okullar yapılmış ve eğitime açılmıştır. Bayındırlık ve imar açısından Sivas Hükümet Konağı, Jandarma Konağı, tarihi taş köprülerin onarımı, ulaşım için yolların yapımı gibi birçok açıdan hizmet yapılmıştır.
Yine tarım ve hayvancılık açısından modern usulde üretimin yapılması, modern araç ve gereçlerin kullanımı, tohum ıslahı ve verimliliğin artırılması açısından çiftçilere destek verilmiştir. Bunun için bugün Sivas’ta Hara ve Aygır Deposu olarak bilinen bölgeye Sultan II. Abdulhamid Han’ın talimatıyla 800 dönümlük arazi üzerine 1889 yılında, Ziraat Nezareti’nin (Tarım Bakanlığı’nın) gözetiminde Sivas İl Özel İdaresi bünyesinde “Sivas Numune Çiftliği” kurulmuştur.
Bu çiftlik içerisinde “Ziraat Mektebi”, “Hayvan Hastanesi” ile hayvan nesli ve tohum ıslahı açısından çalışmalar başlatılmış ve yaklaşık yüzyıl hizmet vermiştir.
Sivas ve yöresinde yapılan tarımın gelişmesi için kurulan “Numune Çiftliği” içerisine “Ziraat Mektebi” de açılarak tarım eğitimi verilmiş ve öğrenciler yetiştirilmiş, çiftçilere tohum ve eğitim desteği sağlanmıştır. 1924 yılına kadar eğitim ve öğretimini sürdüren okulun, 1924 yılında Numune Çiftliği ve okulun İl Özel İdaresi’nden Ziraat Bakanlığı’na bağlanmasıyla birlikte bu fonksiyonları lağvedilerek “Atçılık Islah Kurumu”na dönüştürülmüştür. Bu dönemde kurumun amacı, Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölge halkının ve ordunun (süvari birliklerinin) aygır ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak, saf kan ve yarım kan Arap atının yetiştirilmesini sağlamaktır.
Sivas Aygır Deposu içerisinde hayvanların sağlıklarını takip etmek ve hastalıklarını tedavi etmek amacıyla bir “hayvan hastanesi” oluşturulmuştur. Bu hastanede yeterli sayıda veteriner ve sağlık personeli görev yapmış olup, gerekli teçhizatlar ve ithal ilaçlar kullanılmıştır. Harada, atçılık ıslah çalışmasının yanı sıra hayvancılık alanında sığır ve kümes hayvanları ıslah çalışmaları da yapılmıştır.
1928 yılında bölgenin sığır cinsinin ıslahı için Kars’tan boz ve kırmızı ırka mensup 224 baş boğa getirilmiş, et ve süt üretiminden yüksek düzeyde verim alınmaya başlanılmıştır. 1970’li yıllarda ise İsviçre kırmızı esmer ırkına mensup inek cinsiyle çalışmalar sürdürülmüştür. 1980’li yıllarda Şeker Fabrikası yapılması amacıyla kurum lağvedilmiştir.
Bugün Hamidiye Kültür Vadisi olarak yeniden tasarlanan ve içerisinde Abdülhamid Han döneminde yapılan 11 tarihi bina aslına uygun olarak restore edilip, yeni bir tasarım ve vizyonuyla halkımızın hizmetine sunulmaktadır. Ülkenin içinde yaşadığı siyasi, askeri ve ekonomik zor şartların altında dahi ülkenin kalkınması ve çağı yakalaması için Sultan II. Abdülhamid Han’ın bizzat verdiği talimatla kurulan Ziraat Numune Çiftliği, onun ismine bir vefa gereği olarak “Hamidiye” ismiyle Kültür Bahçesi olarak yeniden şekillenmektedir.
