Geçen haftaki yazımda 1271 yılında yapılan Buruciye Medresesi ile ilgili bilgilere kısa bir giriş yapmış ilerleyen yazılarda da daha detaylı bilgiler vermeye çalışacağımı belirtmiştim, bu hatırlatmanın ardından bu haftada ki yazımda, medresede bulunan kitabelere şöyle bir bakalım, sonrasında yine medreseyi anlatmaya devam edelim.
Medrese Taç Kapısı üzerinde ve medrese içerisinde yer alan Selçuklu sülüsü ile yazılan Arapça kitabelerin, Arapça okunuşları yerine, Türkçe çevirilerini vermeyi daha doğru bulduğumu belirtmek isterim.
Taç kapı üzerindeki yapım kitabesini bir önceki hafta vermiştim bu nedenle yeniden paylaşmadım yapım kitabesi dışında yer alan diğer kitabeler şöyledir;
1. Taçkapının kemerinin altında üç yöndeki kitabe, sülüs yazıyla kapının sağındaki hücrenin üstünde; “Bismillahirrahmanirrahim.”
2. Kapının Cephesinde Kur’an’ı Kerim’in Al-i İmran sûresi 18. ayet: “Allah, melekler ve adalette sebat eden ilim adamları şahitlik etmiştir ki ondan başka ilah yoktur. Mutlak güç ve hikmet sahibi Allah’tan başka ilah yoktur.”
3. Kapının solundaki hücrenin üzerinde Al-i İmran sûresi 19. ayet: “Allah katında (gerçek) din İslamdır.”
4. Sağ hücrenin üstünde kabartma iki daire içinde: “Allah’a güvenen Hibetullah oğlu Muzaffer.”
5. Kapının solundaki hücrenin üstünde yine kabartmalı iki daire içinde: “Allah’a tevekkül ettim ve şeref Allah içindir.”
6. Kapının cephesinde ‘Şehidallahü’ ayeti kerimesinin üst tarafından yarım daire içinde; “İlim talep etmek her Müslümana farzdır.”
7. Yan tarafında devamı olan; “İlmin fazileti ibadetin faziletinden hayırlıdır.” Hadisi şerifi yazılıdır.
Kapı üzerindeki bu kitabelerin dışında, bina cephesinde yer alan diğer kitabeler şöyledir;
8. Binanın cephesinde sağ tarafındaki saçağın hemen alt kısmında boydan boya “Allah’ım arzunun çokluğu beni gaflete düşürdü ve dünya sevgisi beni helak etti.” yazmaktadır, kitabenin devamı kırık olduğu için tamamını okumak mümkün olmamıştır.
9. Binanın sol cephesindeki saçağın altında: “Allah’ım bu makam, senin kudretin ve senin üzerine ziyade olan büyüklüğünün şerefini ve affını isteyenler ve senin rahmetine sığınanların makamıdır. Senden merhametini isterim.” yazmaktadır.
Taçkapı ve bina dışında ki kitabelerden sonra, medrese içerisinde yer alan kitabelere bakacak olursak;
Doğu yönündeki ana eyvanın çevresinde zarif bitkisel motifler arasında Âyete’l-Kürsî yazılmıştır. “Allah, O’ndan başka ilah yoktur. O Hayy’dır, Kayyum’dur. Kendisine ne uyku gelir ne uyuklama. Göklerde ve yerlerdekilerin hepsi O’nundur. İzni olmadan kim O’nun katıda şefaat edebilir. (O’na hiçbir şey gizli kalmaz)O’nun bildirdiklerinin dışında insanlar O’nun ilminden hiçbir şeyi tam olarak bilemezler. O’nun kürsüsü gökleri ve yeri içine alır, onları koruyup gözetmek kendisine zor gelmez. Yücedir, büyüktür.”
Yine medrese içerinde iç avludaki mermer sütunlar üzerinde, iki revak kavislerinin köşelerinde sekiz daire şeklinde yer alan madalyon şeklinde kitabeler bulunur. Bu madalyonların ortasında yer alan yazılar madalyon çevresindeki daire biçiminde yazılan cümlelerin son kelimeleridir.
Birinci madalyonda: “Bu mübarek medresenin devletleri zamanında yapılması emretti”. Madalyonun tam ortasında ise “es-Sultan” yazmaktadır.
İkinci madalyonun içinde: “Arabın ve Acemin sultanlarının efendisi ümmetin kölelerinin sahibi büyük sultan.” Madalyonun ortasında “ed dünya” dünyanın yardımcısı, yazar.
Üçüncü madalyonun içinde: “Din ve dünya işlerinin yardımcısı, Müslümanların ve islamın yardımına koşan, fetihlerin babası Kılıçarslan Keyhüsrev”. Madalyonun ortasında “arslan” yazar.
Dördüncü madalyon: “Allah şanını ve kelimesini yüceltsin devletini daim kılsın. Müminlerin emirinin delili”. Madalyonun ortasında “ve Şanühu” yazar.
Beşinci madalyon: “Çok bağışlayıcı olan rabbinin rahmetine muhtaç Allah’ın zayıf kulu.”. Madalyonun ortasında çiçek motifi vardır.
Altıncı madalyon: “Abdullah el Mufaddal el Burucerdi oğlu el Muzaffer oğlu Hibetullah oğlu el Muzaffer”. Madalyonun ortasında “cerdii” yazar.
Yedinci madalyon: “Allah ona ve onun anasına babasına ve bütün Müslümanlara mağfiret etsin (acısın-merhamet etsin) Ey Allah’ım âmin diyen kulunu da bağışla”. Madalyonun ortasında “ye gûlü âmin” âmin diyen kulunu da, yazar.
Sekizinci madalyon: “Rasulullahın hicretin 670. senesi aylarında.” Madalyonun ortasında ‘es- Selam’ yazar.
Yapılan yenileme çalışmalarında yerleri tespit edilemediğinden ana eyvanda sergilenen 12. kitabe ve taç kapının avluya bakan cephesi üzerinde çok yüksekte bulunan 13. ve 14. kitabeler okunamamıştır.
Medrese içerisinde yer alan medresenin banisine ait türbe kitabesi türbenin giriş kapısındaki duvardan başlar ve dört satırdan ibarettir.
Türbe kitabesi; “Yalnızlığımda, yabancılığımda ve benim bu odamda bana acı ve bana yardımcı ol.”
1- “Rahman Rahim olan Allah’ın adıyla, Ey Allah’ım beni sana yaklaştıracak bir amelim, sana kendi (varlığıyla) şahitlik edecek bir güzel (davranışım) yoktur. Benim fakirliğim, yoksulluğum, önemsizliğim ve birliğim ariz olsun. Benim ayrılışıma (irtihal) merhamet et, kabrimde bana yardımcı (dost) ol. Mutlak sana iltica ettim.”
2- “Ve sana tevekkül ettim. Sen cömertlerin en cömerdi merhametlilerin en merhametlisisin.”
3- “Bu türbe (Allah’ım) zayıf, garip ve tek başına (kalan) kulu Hibetullah el-Mufaddal El-Burucerdi’nin oğlu Muzafferindir. Allah onu, anasını, babasını ve bütün Müslümanları affetsin.”
4-“Ona cenneti rızık olarak versin, ahirette saadet (ihsan eylesin). Allah onun yalnızlığına yardım etsin, onun garipliğine (bu dünyadan ayrılışına) rahmet eylesin. Kim ki türbenin dışında kabrimi tahrif ederse sen onun hasmı ol. Allah’ın meleklerin ve bütün insanların gazabı o kişinin üzerine olsun.”
Medrese içerisinde yer alan kitabeler bunlardı, bu haftalık yazımıza nokta koyalım. Haftaya yine Buruciye Medresesi ile konumuza devam edeceğiz, görüşmek umudu ile…
Kaynakça:
N. Burhan Bilget – Sivas’ta Buruciye Medresesi
Müjgân Üçer – Sivas’ta Bir Medeniyet Burcu Burûciye Medresesi