Şimdilerde ekranlarda popüler olan Tarih dizilerinin aksine, Tarih dediğimiz şeyin okunulmadan öğrenilmeyeceği düşüncesindeyim, yapılan işleri küçümsemek gibi bir anlayışım yok ancak tüm izlediklerimizi; senaristlerin, yönetmenin ve oyuncuların süzgecinden geçerek, belki birazda bozularak ve onların şahsi görüşlerinin de eklenerek ekrandan bize yansıtıldığı bilinci ile izlemek daha doğru olacaktır.
Genel bir Selçuklu tarihi ya da Türkiye Selçukluları döneminden ziyade yaşadığımız şehir itibari ile Türkiye Selçukluları ve Sultan I. İzzeddin Keykavus´tan bahsetmek daha doğru olacaktır kanısındayım. Ancak İzzeddin Keykavus´a kadar da Türkiye Selçuklarının nasıl kurulduğu ve sonrasında nasıl yıkıldığı konusunda da birkaç kelam etmek lazım.
Malazgirt Savaşının ardından Türkler kendilerine karşı koyabilecek bir askeri güçle karşılaşmadan, Anadolu´nun ta içlerine Marmara Kıyılarına kadar ulaşmışlardır. Zaman zaman yapılan vur kaç taktiğindeki akınlardan ziyade bu defa fethedilen yerlere yerleşmeye başlamışlar ve buralarda birçok beylik ve devlet kurmuşlardır.
Bunlar; Saltuklular (1072-1202) Erzurum merkezli yukarı Fırat bölgesinde. Mengücükler (1080-1228) Erzincan ? Şebinkarahisar arasında aşağı Fırat bölgesinde. Dânişmendliler (1080-1178) Sivas merkez olmak üzere Orta Anadolu´da. Demleçoğulları (1084-1393) Bitlis ve yöresinde. Sökmenliler (Ahlatşahlar) (1110-1207) Van Gölü civarında. Yınaloğulları (İnaloğulları) (1098- 1183) Diyarbakır´da. Çubukoğulları (1085-1113) Harput´ta. Artuklular (1102-1409) Hasankeyf, Mardin ve Harput merkez olmak üzere Güneydoğu Anadolu´da kurulan bu devletler Anadolu´nun Türk yurdu haline gelmesinde önemli rol oynamışlardır.
Kurulan bu beylik ve devletler içerisinde en önemlisi Türkiye Selçuklu Devleti´dir. Alp Arslan´ın ölümü ile ortaya çıkan saltanat mücadelesinde Kutalmış Bey´in Büyük Selçuklular tarafından hapiste tutulan oğulları Süleymanşâh ve kardeşleri bir fırsatını bularak serbest kalıp Anadolu´ya gelmişlerdir (1).
Bu dönemde, Bizans İmparatorluğu iç karışıklıklar ve Anadolu´daki otoritesini neredeyse tamamen kaybetmesi nedeniyle Süleymanşâh´ın İznik´i fethi (1075) çokta zor olmamıştır. Kutalmışoğlu Süleymanşâh İznik´i başkent (2) yaparak Anadolu´da Türkiye Selçuklu Devletini kurmuş oldu.
Selçukluların kurulması ile birlikte Anadolu´da siyasi birliğin sağlanması, Danişmendli Beyliklerinin ilhakı II. Kılıç Arslan tarafından, Sivas şubesi (1169), Kayseri şubesi (1175) ve Malatya şubesi (1178), II. Süleyman Şah´ın Erzurum Saltuklular´ı ilhakı (1202), I. Alaeddin Keykubat´ın Erzincan Mengücekli Beyliği´ni ilhakı (1228), Harput Sökmenoğulları Beyliği´ni ilhakı (1234) ile sağlanmıştır.
1075 yılında İznik´in fethi ile kurulan Türkiye Selçuklu Devleti Köse Dağ Savaşındaki yenilginin ardından İlhanlı Valilerince yönetilmiş ve 1308 yılında, son sultan II. Mesud´un ölümünden sonrada Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
Selçuklular, Orta Doğu´da devletler kurarak 300 yıl boyunca egemen olmuş, Oğuzların Kınık boyundan bir Türk hanedanıdır. Hanedanın adı, atası olan Temir-Yalıg (Demir yaylı) lakablı Dukak (veya Dokak)´ın oğlu Selçuk Bey´den gelir. Selçukluların kurduğu devletlerin ilki, Büyük Selçuklu Devletidir. Bu devlet daha sonra Türkiye Selçukluları, Kirman Selçukluları, Horasan Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Irak Selçukluları devletleri olarak beşe ayrılmıştır.
Konumuz itibari ile Türkiye Selçuklularında Sultan İzzeddin Keykavus´a kadar, silsile; Dukak - Selçuk - Arslan Yabgu - Kutalmış - Süleyman (1077 - 1086) - I. Kılıç Arslan (1092 - 1107) - I. Mesud (1116 - 1155) - II. Kılıç Arslan (1155 - 1192) - I. Gıyaseddin Keyhüsrev (1205 - 1211) - I. İzzeddin Keykavus (1211 -1220) şeklindedir.
Haftaya Selçuklular Dönemi Sivas ve Sultan I. İzzeddin Keykavus´tan bahsetmeye devam edeceğiz, görüşmek umudu ile?
Kaynakça:
(1) Osman Turan, Selçuklular Zamanı Türkiye
(2) Azîmî ? Tarihül Azimi