CEZA YARGILAMASINDA SERİ MUHAKEME USULÜ (11)

Cumhuriyet Savcısının Yaptırımı Belirlemesi
Cumhuriyet savcısı, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler. (CMK m. 250/4)
Yasa koyucu cumhuriyet savcısının cezayı tespit ederken 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu´nun 61 inci maddesinin birinci fıkrasındaki ölçütleri dikkate alması gerektiğine işaret etmektedir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu´nun ?cezanın belirlenmesini? düzenleyen 61. maddesinin birinci fıkrasında temel cezanın belirlenmesine ilişkin ilkeler gösterilmiştir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu´nun 61. maddesinin birinci fıkrasında temel cezayı belirlerken gözetilmesi gereken unsurlar şunlardır:
a) Suçun işleniş biçimini,
b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları,
c) Suçun işlendiği zaman ve yeri,
d) Suçun konusunun önem ve değerini,
e) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını,
f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığını,
g) Failin güttüğü amaç ve saiki.
Cumhuriyet savcısı, yukarıda belirtilen unsurları her somut olayda göz önünde bulundurarak, işlenen suçun yasal tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında temel cezayı belirlemesi gerekecektir.
Uygulamada, kanunda öngörülen hapis cezasının alt ve üst sınırları yüksek olmayan suçlarla ilgili yapılan yargılamaların sonucunda, olayın özelliklerine göre alt sınırdan uzaklaşılarak ceza tayinini haklı gösteren nedenler bulunmadıkça, alt sınırdan ceza tayinine gidilmektedir. Ayrıca alt sınırdan kurulan hükümler de, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hapis cezasının ertelenmesi veya seçenek yaptırımlara çevrilmesi kapsamında kaldığı görülmektedir.
Seri muhakeme usulünde uygulanacak yaptırım Cumhuriyet savcısı tarafından belirlenmesi yasal düzenlemede öngörülmüş fakat bu belirleme işlemine ilişkin açık bir düzenleme getirilmemiştir.
HAGB hükümlerinin uygulanabilme imkânı
Belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Kanunun 231 inci maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi mümkündür. (Yönetmelik Madde 10/6)
Nitekim 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu´nun 250. maddesine göre belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması halinde 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu´nun ?Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması? başlıklı 231 inci maddesi hükümlerinin kıyasen uygulanabileceği hüküm altına alınmıştır. (CMK m. 250/6) DEVAMI YARIN