Bu yazımızda sizler ile uygulamada karışıklığa sebebiyet veren disiplin cezaları ile genel cezaların farklarının neleri ihtiva ettiğini paylaşacağız. Disiplin cezalarının özelliklerini ve genel cezadan farklılığını şöyle sıralayabiliriz.
- Disiplin cezalarının kaynağı bellidir. Anayasada, Devlet Memurları Kanununda ve bir takım özel kanunlarında disiplin cezalarına ilişkin hükümler getirilmiştir. Ancak Ceza hukuku toplumsal niteliktedir, toplumsal düzenin ihlali, onun değer hükümlerine aykırı davranışların müeyyide altına alınması amacıyla konulmuştur. Bu nedenle Ceza hukukundaki müeyyideler, disiplin cezalarına göre daha ağırdır. Disiplin hukuku ise teşkilat, kurum ve memuriyete ilişkin aykırı davranışların ve fiillerin müeyyide altına alınması amacıyla konulmuştur.
- Genel ceza, etki ve sonuçları açısından daha ağırdır. Kişinin hayatı, hak ve hürriyetleri, malları ve sosyal durumu da cezalandırma içine girebilir. Disiplin cezası ise, sadece ilgili disiplin hükümlerine tabi olan kamu görevlisinin meslek hayatı veya meslek hakları üzerinde etkili olabilir.
- Genel ceza yargısal kararlarla verilir. Disiplin cezası ise disiplin amirleri veya yetkili disiplin kurulları tarafından verilir. Yani Ceza Hukukunda hakim, Disiplin Hukukunda idari mercilerce cezalandırma yapılır.
- Ceza kanuna göre suç teşkil eden bir fiilden dolayı ilgili kişi kamu görevlisi değilse, ancak bir ceza verilir, oysa Devlet Memurları Kanunun 131 inci maddesinin 2 inci fıkrası memurun ceza kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olmaz hükmüne göre, hem de disiplin hukukuna göre ceza verilebilir. Yine aynı maddeye göre memur hakkında ceza kanununa göre takipsizlik veya beraata hükmolunmuşsa disiplin cezası verilmesine engel değildir.
- Disiplin cezalarında suça teşebbüs haline herhangi bir müeyyide getirilmemiştir. Türk Ceza kanununda ise teşebbüs cezalandırılmıştır. Suça teşebbüs genel cezalar manasında cezai hüküm getirmektedir. Aynı durum disiplin hukuku kapsamında bir müeyyideyi beraberinde getirmez.
- Disiplin suçları ertelenemez. Genel cezada ise tecil söz konusu olabilmektedir.
- Şikayetten vazgeçme, disiplin cezasının soruşturma ve uygulanmasını durdurmaz. Disiplin suçları şikayete bağlı suçlar değildir. Türk Ceza Kanununda bazı suçların takibi şikayete bağlanmıştır. Önemli bir hükümdür. Disiplin hukukunda şikayetçi şikayetten vazgeçilse bile bu durum disiplin ceza hükümleri açısından değerlendirilemez, soruşturma ve tahkikat devam eder, disiplinde düşme kararı verilemez.
- Ceza kanunları kamu görevlisi olsun olmasın herkese uygulanır. Oysa disiplin cezaları sadece kamu görevlileri hakkında tatbik olunur. Sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilen ceza hukuku anlamında suçlar mevcut ise de bunlar mesleki disiplinden dolayı değil sosyal düzeni korumak amacıyla söz konusudur.
- Disiplin suçlarının tanzimi ve cezai müeyyide ile karşılaşmasındaki amaç ?Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamaktır.? Ceza Kanunun gayesi ise kamu düzenini korumak ve toplumu savunmak esasına dayanır.
- Ceza Hukuku cezaları hürriyeti kısıtlayıcı nitelikte iken, Disiplin Hukuku cezalarında bu nitelik yoktur.
- Ceza Hukukunda kıyas yoluyla suç ve ceza oluşturulması mümkün değilken, Disiplin Hukukunda kıyas mümkündür. (Ancak yargı kararlarında ?kanunilik? ilkesi öne çıkmıştır.)
- Ceza Hukukunda kasıt ve taksir dikkate alınırken, Disiplin Hukukunda genel olarak dikkate alınmaz.
Kısaca şunu ifade edilebilir; ceza hukuku temelde sosyal düzeni korumak amacıyla bu düzene aykırı hareketleri cezalandırırken, disiplin cezalarındaki amaç kurumun çalışma düzenini korumaktır.
