Bugüne kadar bir kısım yazılarımızda toplumsal ihtiyaçlara uygun hukuki düzenlemeler yapılması gerekliliğinden bahsetmiştim. Bu yazımızda da yapılması elzem olan hukuk reformlarından bahsedeceğim.
Hukukun temel metni anayasadır. Anayasamız 1980 ihtilali sonrasında düzenlenmiş kazuistik bir metindir. Zamanla üzerinde birçok değişiklik yapılmış ise de anayasa metni başta olmak üzere kanunlar, kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, yönetmelikler, genelgeler yani kısacası hukukta yukarıdan aşağıya tüm düzenlemelerin sade, anlaşılabilir ve özellikle de uygulanabilir olması oldukça önemlidir.
Hukuk reformuna her ülkede, her toplumda, toplumsal yaşayış ve inanış biçimlerine göre biçimlendirilmek ve düzenlenmek koşulu ile birçok dönemde ihtiyaç duyulduğu yadsınamayacak bir gerçekliktir.
Ancak, sürekli mevzuatsal düzenlemelerde değişikliğe gidilmemesi, özellikle hukuk tekniğine uygun bulmadığımız teknik adı çeşitli kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun olan halk arasında torba yasa olarak bilinen düzenlemelerin oluşturduğu handikaplardan uzak kalınması için köklü, kalıcı ve toplum genelinin ihtiyaçlarını tümü ile karşılayan hukuk reformuna ihtiyaç duyulmaktadır.
Tabi hangi temel kıstaslar baz alınarak bu düzenlemelere gidilmesi gerektiğini şöyle izah edebiliriz.
ANAYASA BAŞTA OLMAK ÜZERE KANUNLAR HİYERARŞİSİNDE GENEL BİR BÜTÜNLÜK VE UYGUNLUK SAĞLANMASI;
- Öncelikle hiyerarşik sıralamada günümüz koşullarına uygun, toplumun ihtiyaçlarına tam manası ile hükmedebilen yeni yönetim modellerimizi etkin kılan, kanuni düzenlemeler üzerinde etkin bir Anayasa hazırlanması ile bu işe başlanılmalı
- Tüm düzenlemelerin anayasaya uygun olduğu,
- Yapılan düzenlemelerde özel ve genel kanunlar arasında çelişki oluşmadığı,
- Sık aralıklar ile temel yasaların sürekli değişiklik yapılarak deforme edilmediği,
- Bilinebilir, anlaşılabilir, kavram kargaşalarına sebebiyet vermeyen düzenlemelerin esas alındığı,
- Yasalarda düzenlenen süreler başta olmak üzere temel esaslardaki her bir hususta karmaşık düzenlemelerin değil, hak arama özgürlüğü kapsamında ele alınacak her düzenlemenin toplumun her kesiminin ihtiyaçlarına uygun olan ve uygulamacılara da çok da geniş takdir hakkı bırakmayan içtihat birliğini de sağlayacak bir bakış açısı ile hazırlanması hukukun temel değerlerinin oluşturulması açısından en etkin reform olacaktır.
Temel düzenlemelerin toplumsal ihtiyaçlara uygun olarak yapılması bu reformun temel dinamiği olarak yer almakta olsa da bununla birlikte diğer önemli ikinci etken de;
TÜM HUKUKİ DÜZENLEMELERİN İYİ YETİŞMİŞ UYGULAYICILAR TARAFINDAN OLAYLARA UYGULANARAK ADİL SONUÇLAR ORTAYA KONULMASI;
Her zaman belirttiğimiz gibi, en iyi kanunlar dahi kötü uygulayıcı elinde uygulanamaz hale gelir. Bu sebepler ile en etkin hukuki düzenlemeler yapılsa da iyi yetiştirilmiş hukukçular olmazsa sonuç alınamayacaktır.
Bu sebepler ile;
- Öncelikle hukuk fakültesi eğitimlerinin hak ettiği gibi yapılarak, hukuk fakültelerine sadece ihtiyaç kadar ve yine hukuk eğitimini almayı hak etmiş gerçek manada hukukçu olarak yetiştiğinde iyi bir uygulamacı olmayı hak edecek bireylerin tercihen yerleştirilmesi,
- Fakülte temel eğitimi sürecinde, fakülte bittikten sonraki aşamalarda ciddi manada uygulamalı staj eğitimlerinin kurumsal olarak yaptırılması,
- Meslek içi etkin şekilde uzmanlaşma yoluna gidilmesi, tıp alanında oldukça güzel bir şekilde uygulanan bu branşlaşma ve uzmanlıklar ile çalışmanın hukuk mesleği için de uygulanabilir hale gelmesi,
- Uygulamacıların performans denetimlerinin iyi yapılması,
- Uygulamacılar için yargılamalarda süre mefhumunun yasalaşarak uygulanması, keyfi uygulamaların önüne geçilmesi ihtiyaç duyulan hukuk reformlarında iki ana etken olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tüm bunların sonrasında uygulayıcılar açısından yargı ciheti ile etkin olarak bu düzenlemelerin işlenmesi konusunda yapılacak detaylı çalışmalar ile içtihadi anlamda en doğru kararlarda uygulama birliği sağlanarak toplumun beklentileri, sorunların çözümü cihetine gidilerek, toplumdaki taşlar da bu anlamda yerine oturmuş olacaktır.
Bu şekli ile de hukukun usulüne uygun olmayan torba kanun düzenlemesi gibi uygulamalara gidilmeyecek, yasal düzenlemeler toplumun tam anlamı ile ihtiyaçlarını düzenleyen temel ve ana metinler olarak karşımıza çıkacak, uygulamacıların verdikleri kararlar da toplumda adaleti tesis edip gönülleri fethedecektir?
